Chuyển đổi cơ cấu cây trồng ở xã vùng cao Nậm Xe, huyện Phong Thổ đang có những hướng đi tích cực với những cây trồng phù hợp, thiết thực giúp nông dân thay đổi tập quán sản xuất, từng bước xóa đói giảm nghèo, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống. Xác định chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao thu nhập cho nông dân là nhiệm vụ quan trọng, những năm qua, chính quyền xã Nậm Xe đã tranh thủ các nguồn lực hỗ trợ, khuyến khích người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nâng cao thu nhập, xóa đói giảm nghèo. Hiện toàn xã có trên 1.124 ha đất gieo trồng, trong đó lúa Đông Xuân 153 ha, ngô 302 ha, chuối 369 ha… Trước đây, người dân chủ yếu sử dụng các giống ngô, lúa truyền thống với thói quen canh tác, chăm sóc hoàn toàn tự nhiên (chọc lỗ, tra hạt), nhưng thời gian gần đây những cây trồng này không đem lại hiệu quả kinh tế. Chính vì vậy, người dân đã từng bước chuyển đổi diện tích canh tác kém hiệu quả sang trồng các loại cây có giá trị kinh tế.
Người dân xã Nậm Xe làm cỏ chăm sóc diện tích khoai sọ
Một trong những loại cây trồng người dân đem vào trồng thay thế là cây khoai sọ. Theo người dân xã Nậm Xe, cây khoai sọ gắn bó với vùng đất nơi đây từ khi nào không ai nhớ rõ. Ban đầu chỉ có một vài hộ trồng ở cuối vườn lấy củ phục vụ gia đình. Ăn thấy ngon, bở, mùi thơm hấp dẫn, được nhiều khách hàng hỏi mua nên người dân bảo nhau gây giống mở rộng diện tích. Đến nay, cây khoai sọ trở thành sản phẩm hàng hóa bán ra thị trường, đáp ứng nhu cầu của người dân.
Ông Lừu Văn Chớ - Chủ tịch UBND xã Nậm Xe cho biết: Nhận thấy nhu cầu của thị trường đối với sản phẩm khoai sọ nên xã đã khuyến khích người dân phát triển mở rộng diện tích đối với cây khoai sọ. Đến nay xã Nậm Xe ước tính có khoảng 50ha cây khoai sọ, trong đó tập trung ở bản Huổi Hấn, Dền Thàng, Mấn 1, Mấn 2, Vàng Thẳm, Ngài Chò, Pà Chải... So với cây ngô, lúa thì khoai sọ cho thu nhập cao hơn lại ít bị các loại sâu bệnh gây hại, giá cả tương đối ổn định, tiêu thụ tốt.
Chúng tôi đến bản Dền Thàng, nơi được coi là khu vực trồng khoai sọ nhiều nhất nhì của xã. Ở bản Dền Thàng, gia đình nào trồng ít cũng đến 3 - 4 sào, nhiều thì 2 ha. Hộ gia đình anh Chang Xuân Hòa, bản Dền Thàng là một trong những hộ mạnh dạn chuyển đổi đất trồng lúa nương sang trồng cây khoai sọ mang lại hiệu quả kinh tế. Nương khoai sọ nhà anh Hòa tuy mới trồng được 3 tháng nhưng đã lên xanh mơn mởn. Có được điều đó là nhờ sự nỗ lực cải tạo, chăm sóc của gia đình anh. Anh Hòa chia sẻ: Với chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng của xã, gia đình tôi đã chuyển diện tích lúa nương kém hiệu quả sang trồng chuối và khoai sọ. Những loại cây này dễ chăm sóc, như cây khoai sọ, chỉ cần làm cỏ, bón phân đúng thời gian, liều lượng thì cây sẽ sinh trưởng, phát triển tốt. Với 3 sào khoai sọ, vụ năm 2018 gia đình tôi thu hoạch được gần 15 triệu đồng.
Trước đó, nhận thấy cây khoai sọ thích nghi với thổ nhưỡng, khí hậu địa phương, năm 2018 xã Nậm Xe đã triển khai mô hình trồng khoai sọ với sự tham gia của 27 hộ trồng trên 1,08 ha. Tham gia mô hình, bà con được hỗ trợ giống, phân bón và hướng dẫn kỹ thuật. Thời gian trồng khoai sọ được bà con thực hiện từ tháng 2 - 3 âm lịch hàng năm. Với đặc tính sinh trưởng dài từ 8 - 10 tháng nên khoai sọ chỉ trồng một vụ trong năm. Mùa thu hoạch khoai sọ chính vụ thường vào tháng 10, 11, được tiến hành khi lá khoai ngả màu vàng, thân cây lụi héo. Để giữ giá, người dân không thu hoạch đồng loạt mà chỉ khi nào thương lái đến thu mua người dân mới lên nương dỡ củ. Điều này cũng để tránh khoai không bị hỏng, bị thối hoặc không tiêu thụ được.
Vào vụ thu hoạch, xã Nậm Xe trở nên nhộn nhịp, tấp nập từng tốp người đến tận nhà dân để thu mua, đặt cọc tiền để lấy khoai. Khoai sọ là cây ít phải sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, do đó là thực phẩm khá an toàn, hơn nữa chất lượng của khoai trồng ở đây thơm ngon, bở hơn ở các vùng khác nên được khách hàng xa gần ưa chuộng. Với mức giá thị trường như hiện nay khoảng 10-12 nghìn đồng/1kg, cá biệt có thời điểm khoai đầu mùa được bán với giá 20 nghìn đồng/1 kg.
Cùng với cây khoai sọ, xã Nậm Xe cũng khuyến khích người dân đưa vào trồng những loại cây thay thế khác như: thảo quả, lạc, chuối... Nhờ đó hiện nay, ngoài 50 ha khoai sọ, trên địa bàn xã còn có gần 50 ha thảo quả đang chăm sóc, phục hồi; 20 ha lạc đang làm đất chuẩn bị xuống giống. Với sự chủ động tích cực chuyển đổi cơ cấu cây trồng hợp lý, phù hợp với điều kiện thực tế trên địa bàn đã góp phần nâng cao thu nhập của người dân. Tính đến hết năm 2018, thu nhập bình quân đầu người trên địa bàn xã đạt 17,5 triệu đồng/người/năm, đời sống của người dân từng bước được cải thiện.
Thời gian tới, xã Nậm Xe khuyến khích bà con nông dân chuyển đổi mạnh mẽ cơ cấu cây trồng theo hướng tích cực trồng các cây trồng có giá trị kinh tế. Đồng thời, tiếp tục tuyên truyền cho Nhân dân thực hiện các biện pháp kỹ thuật nhằm nâng cao năng suất, chất lượng cây trồng từ đó hướng tới thị trường tiêu thụ rộng, đem lại thu nhập, cải thiện đời sống người dân trên địa bàn.
Ảnh, bài: Nguyễn Nga